Ερνέστ Εμπράρ_ Ο άνθρωπος που άλλαξε τη Θεσσαλονίκη
Ο Ερνέστ Εμπράρ (1875-1933) ήταν ο Γάλλος αρχιτέκτονας-πολεοδόμος και αρχαιολόγος που διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στην διαμόρφωση της πόλης της Θεσσαλονίκης. Μετά τη μεγάλη πυρκαγιά του 1917 η κυβέρνηση Βενιζέλου έδωσε εντολή στον διεθνούς αναγνώρισης πολεοδόμο να ηγηθεί της Επιτροπής Σχεδίου Πόλεως Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με τον τότε αρμόδιο Υπουργό Συγκοινωνιών, Αλέξανδρο Παπαναστασίου. «Η τύχη ηθέλησεν να ευρεθή εκεί ως απλούς στρατιώτης εις την Γαλλικήν Στρατιάν ο Hebrard» είχε δηλώσει τότε στα Τεχνικά Χρονικά ο Αλ. Παπαναστασίου για τον Γάλλο πολεοδόμο που έτυχε να βρίσκεται στην πόλη στρατευμένος στην Ανατολική Στρατιά κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η πυρκαγιά που ξεκίνησε την 18η Αυγούστου βορειοδυτικά της πόλης κατέκαυσε σε λιγότερο από δύο 24ωρα σχεδόν τα 2/3 της παλιάς πόλης και εξαφάνισε οριστικά τον «ανατολίτικο χαρακτήρα της». Αμέσως μετά την καταστροφή η κυβέρνηση των Φιλελεύθερων με επικεφαλής τον Βενιζέλο, προχωρήσει σε πλήρη ανασχεδιασμό του κέντρου, υιοθετώντας τις πλέον σύγχρονες ιδέες και μεθόδους της πολεοδομίας και αγνοώντας το προϋπάρχον καθεστώς ιδιοκτησίας και τις παραδοσιακές χρήσεις γης. Φάνηκε ότι η πολιτεία θέλησε η ανοικοδόμηση αυτή να αποτελέσει μοχλό κοινωνικού, οικονομικού και χωρικού εκσυγχρονισμού και προσελκύοντας το διεθνές ενδιαφέρον. Το σχέδιο που εκπονήθηκε υπό την καθοδήγηση του Ερνέστ Εμπράρ αποτελεί μια ενδιαφέρουσα μεταφορά των κυρίαρχων σχεδιαστικών απόψεων της εποχής. Εισάγει στη Θεσσαλονίκη τις κλασικές χαράξεις, ένα ιεραρχημένο οδικό δίκτυο, τη συγκέντρωση των δημόσιων υπηρεσιών, την ανάδειξη των μνημείων, την διατήρηση ορισμένων γραφικών συνοικιών και άλλες ευρωπαϊκές πρακτικές. Η παραδοσιακή «ανατολίτικη» εικόνα της πόλης ξεθωριάζει και αντικαθίσταται με μία μοντέρνα και λειτουργική πόλη "ευρωπαϊκών προδιαγραφών". |
Το πρώτο σχέδιο του E. Hebr;ard το 1918 για το ιστορικό κέντρο, στο "Η Ανοικοδόμηση της Θεσσαλονίκης μετά την πυρκαγιά του 1917", Αλέκα Καραδήμου-Γερόλυμπου, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 1995
Σήμερα, ένα σκοτεινό στενό μερικών μέτρων στα Άνω Λαδάδικα φέρει το όνομά του Ερνέστ Εμπράρ, για να θυμίζει πόσο πολύ εκτίμησε η Θεσσαλονίκη τα όσα της προσέφερε το φωτισμένο αυτό πνεύμα. Μάλιστα, δεν πρόκειται καν για δρόμο, αλλά για το ανολοκλήρωτο κομμάτι ενός ιδιωτικού οικοπέδου.
Η ανοικοδόμηση της Θεσσαλονίκης όχι μόνο άλλαξε την εικόνα της πόλης, αλλά αποτελεί μια πολύτιμη μαρτυρία για τις πολεοδομικές και νομοθετικές απόψεις που αναπτύσσονται στην δεκαετία 1910-1920 σχετικά με τους αστικούς χώρους και τη δυνατότητά τους να συνεισφέρουν στον οικονομικό, κοινωνικό και ιδεολογικό μετασχηματισμό του ελληνικού κράτους. Ένας ακόμη στόχος που επιχείρησε να εκπληρώσει η ανοικοδόμηση ήταν η συγχώνευση και ομογενοποίηση μιας πολυθρησκευτικής κοινωνίας με ποικίλες πολιτιστικές καταβολές και την πληθυσμιακή και οικονομική ενίσχυση της ελληνικής παρουσίας στην πόλη. Σε γενικές γραμμές, το αποτέλεσμα του σχεδιασμού ταυτίζεται με το σχέδιο που εκπονήθηκε από τους μηχανικούς, ωστόσο οι περίπλοκοι μηχανισμού με τους οποίους η νέα πόλη θα περιερχόταν ξανά στους κατοίκους της δεν υιοθετήθηκαν. |